Η επιστήμη γνώριζε πως τα θηλυκά χταπόδια καταστρέφουν τον εαυτό τους, αφότου γεννήσουν τα ‘αυγά’ τους. Μετά το ζευγάρωμα, σταματούν να τρώνε και αρχίσουν να αυτοακρωτηριάζονται -με το σκίσιμο του δέρματος, ενώ δαγκώνουν τις άκρες των πλοκαμιών τους.

Μέχρι να έλθει η ημέρα που θα εκκολαφθεί το αυγό και θα ‘βγει’ το νεαρό χταπόδι, η μητέρα του είναι νεκρή. Λίγους μήνες μετά, πεθαίνει και ο πατέρας του.

Έχει παρατηρηθεί πως μερικά θηλυκά χταπόδια επιταχύνουν τη διαδικασία αυτοκτονίας, όταν είναι σε αιχμαλωσία.

Όλη αυτή η διαδικασία ιντριγκάριζε τους επιστήμονες από το 1944.

Ο προγραμματισμένος θάνατος του χταποδιού

Η αρχική υπόθεση ήταν πως το ζευγάρωμα ενεργοποιούσε κάποιο ‘κουμπί’ μοριακής αυτοκαταστροφής.

Το 1977, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο οπτικός αδένας παίζει, κατά κάποιο τρόπο, ρόλο στον προγραμματισμένο θάνατο ενός χταποδιού. Το όργανο αυτό είναι παρόμοιο με την υπόφυση που έχουμε οι άνθρωποι. Βρίσκεται ανάμεσα στα μάτια του χταποδιού και συνδέεται με τη σεξουαλική ανάπτυξη και τη γήρανση στα κεφαλόποδα. Όταν αφαιρείται από ένα θηλυκό χταπόδι, το πλάσμα ζει αρκετούς μήνες μετά την γέννηση των αυγών του.

Το 2018 επιστήμονες ανέλυσαν την αλληλουχία του RNA δυο οπτικών αδενών, σε διαφορετικά στάδια ‘φθοράς’. Διαπίστωσαν ότι ενώ το χταπόδι πλησίαζε στο θάνατο, παρατηρούνται υψηλότερα επίπεδα δραστηριότητας σε πολλά γονίδια που ελέγχουν τις ορμόνες του φύλου -τις ορμόνες που μοιάζουν με ινσουλίνη και το μεταβολισμό της χοληστερόλης.

Η νέα ανακάλυψη

Τώρα ερευνητές ανέλυσαν τα μόρια που εκκρίνονται από αυτό το όργανο -σε θηλυκά χταπόδια που έχουν ζευγαρώσει και σε άλλα που δεν έχουν ζευγαρώσει.

Ανακάλυψαν ότι το ζευγάρωμα φαίνεται να αλλάζει αρκετές κρίσιμες βιοχημικές οδούς που βασίζονται στη χοληστερόλη σε διάφορες ορμόνες στα θηλυκά χταπόδια. Πως αυξάνει τις στεροειδείς ορμόνες.

Βρήκαν τρεις διαφορετικές οδούς που εμπλέκονται στην αύξηση των στεροειδών ορμονών, μετά την αναπαραγωγή. Η μια παράγει πρεγνενολόνη και προγεστερόνη, δύο στεροειδή που συνδέονται συνήθως με την εγκυμοσύνη. Άλλη παράγει μητρικά χολοστανοειδή ή ενδιάμεσα συστατικά για τα χολικά οξέα και η τρίτη παράγει αυξημένα επίπεδα 7-δεϋδροχοληστερόλης (7-DHC), ενός προδρόμου της χοληστερόλης.

Ενώ οι ορμόνες της εγκυμοσύνης είναι αναμενόμενες, αυτή είναι η πρώτη φορά που συστατικά για τα χολικά οξέα ή τη χοληστερόλη συνδέονται με την ‘τακτική’ θανάτου του θηλυκού χταποδιού που κυοφορεί.

«Οι διαταραχές στη διαδικασία παραγωγής χοληστερόλης στα χταπόδια, έχει δραματικές συνέπειες -κάτι που ισχύει και για όλα τα άλλα ζώα»

“Γνωρίζουμε ότι η χοληστερόλη είναι σημαντική από διατροφική άποψη, και σε διαφορετικά συστήματα σηματοδότησης στο σώμα. Συμμετέχει στα πάντα -από την ευελιξία των κυτταρικών μεμβρανών έως την παραγωγή ορμονών του στρες. Προς μεγάλη μας έκπληξη, στα χταπόδια παίζει ρόλο και στον κύκλο ζωής τους” εξήγησε η επικεφαλής της μελέτης, μοριακός βιολόγος Z. Yan Wang και καθηγήτρια ψυχολογίας και βιολογίας του University of Washington.

Έκανε την έρευνα ενώ ανήκε στο ερευνητικό κέντρο του University of Chicago. Ο συνεργάτης της, νευροβιολόγος, Clifton Ragsdale κατέληξε στο ότι “τα χταπόδια περνούν από αυτήν την εξέλιξη των αλλαγών, όπου φαίνεται να τρελαίνονται ακριβώς πριν πεθάνουν”.